Çocuklara kural ve sınır koyma çok önemli bir konu olarak karşınıza çıkar. Sınır, çocukları aslında koruma altına alır ve onları en doğru şekilde yönlendirir. Ancak çocuklara sınır koymak, çoğu zaman ebeveynler için çok zor bir konu olabilir. Bu sırada ebeveyn olarak çocuğun daha sağlıklı ve iyi bir gelişim göstermesi için ne şekilde bir yaklaşım gösterilmesi gerektiği konusunda kafa karıştırıcı bir konu ile karşı karşıya kalabilirsiniz.
Çocuklara sağlıklı şekilde sınır koymak, onlara rehber olmak ve bu süreçte onlara karşı sevgi dolu ve anlayışlı olmayı gerektirir.
Her anne ve baba çocuğunun başarılı, mutlu ve iyi bir kişiliğe sahip olması için elinden geleni yapar. Eğitim ailede başladığı için, ailenin vereceği iyi eğitim çocuğuyla kurduğu sağlıklı iletişim becerilerini kullanmaya bağlı olarak değişir. Anne babalar, son zamanlarda çocuk yetiştirmekle alakalı çocuklarına sınır koymak konusunda sorunlar yaşadığı gözlemlenir.
Sınır koymak; çocuğun kendisini güvende hissederek hareket edebileceği bir alan belirleyerek, yardımcı ve yol gösterici olan tüm işaretleri çocuğa sunmak anlamına gelir. Diğer yandan sınır koymak çocuğun duygusal, fizyolojik ve ruhsal olan ihtiyaçları açısından düzen sağlar.
Çocuklar, doğdukları an hiç tanımadıkları bir dünyaya gözlerini açar. Onun için neyin doğru ya da neyin yanlış olduğuna dair bilgi sahibi değildirler. Buna bağlı olarak çocuklar öğrenmeye açtır ve birçok şeyi çok merak ederler. Anne ve babanın, çocuğun bu yolculukta zarar görmemesi ve yönünü kaybetmemesi için onu destekleyen ve koruyan bir anne babaya ihtiyacı vardır.
Sınır koymak ise çocuğun hareket edebileceği alanı belirler. Bu sınırlar sayesinde sosyal hayatın içerisinde var olan kurallara uyum sağlama konusunda zorluk çekmezler. Çünkü toplum içerisinde hangi davranışların kabul gördüğünü, hangi davranışın yanlış olabildiğini anne babaların koyduğu sınırlar sayesinde deneyimleyerek öğrenirler. Eğer çocuğa sınır koymaz ve onaylamadığınız herhangi bir davranışı yapmasına izin verirseniz, çocuğa o davranışın yanlış olduğunu öğrenme şansı tanımamış olursunuz. Bu sayede okulda ya da arkadaşlık ilişkilerinde buna benzer bir davranış sergilediğinde ve bu yüzden tepki aldığında çocuk bocalar. Kendini sosyal çevrede kabul edilmemiş hisseder.
Bu noktada sınırlar, çocuğu kendi davranışlarından sorumlu tutma konusunda başarılıdır. Sınır konulması, çocuğa sorumluluk alma, kendini kontrol etme, kendi kararlarını verme gibi birbirinden önemli kişilik özelliklerini geliştirmesine yardımcı olur. Ayrıca kurallar; ebeveyn-çocuk ilişkisinde stresin daha az, güç savaşlarının ise çok daha nadir şekilde yaşanmasına yardımcı olur. Dolayısıyla karşılıklı köklü bir ilişki inşa etmek mümkün hale gelir. Sınırları olan bir aile içerisinde herkes kendi görev, sorumluluk ve sınırlarının bilincinde hareket eder. Bu sayede çatışma ve sorunlar minimum düzeye çekilebilir.
Anne ve babalar, bazen çocuklarına sınır koyma konusunda zorluk çekebilir. Çünkü çocuğun istediği bir şeyi ona vermemek ya da herhangi bir durumda ona ''hayır'' demek anne ve babaları çok fazla kaygılandırabilir. Ebeveynler çocuklarına hayır derken, çocukla olan ilişkisinin zarar görmesinden ya da çocuğun psikolojisinin bozulmasından endişe duyabilirler.
Özellikle çalışan bir anne baba için çocuğa sınır koymak ve ona ''hayır'' demek çok daha zor olabilir. Çünkü çocukla geçirilebilecek zaman çok daha kısıtlı olduğu için, bu kısa süreyi sınır koyarak geçirmek çocuğu mutsuz etmek anlamına gelebileceğinden kaygı yaşanmasına neden olur.
Hayatın içerisinde çok önemli bir yere sahip olan sınırlar; sağlıklı şekilde kullanılmadığında kişisel alan ihlaline ve iletişim sorunlarına neden olabilirken, doğru şekilde yönetilebildiğinde ilişkilerde çok iyileştirici bir role sahip olabilir. Küçük yaştan itibaren sosyal hayatın bir yansıması olarak nitelendirilen aile ortamı, davranış ve düşünceyi şekillendirme konusunda etkilidir. Aile ortamında anne ve babanın çocuğa koyacağı sınırlar, yetişkinlik dönemi geldiğinde sosyal normlara daha hızlı adapte olabilme, kuracakları ilişkilerde kendi sınırlarını koruma ve yaptığı her türlü tercihin sonuçlarını üstlenmelerine yardımcı olur.
Çocuğa konulan kurallar ve sınırlar; çocuğun yaşına ve gelişim düzeyine uygun şekilde ifade edilmek zorundadır. Uygulamaya geçildiği zaman istikrarlı ve tutarlı bir tutum sergilemesi önemlidir. Sınır çizilirken anne ve babanın aynı fikirde olması, olmasalar bile bunu çocuğun gözü önünde tartışma konusu yapmadan her ikisinin de ortak bir cevap vermeleri gerekir. Bu sayede ilerleyen zamanlarda çocuğun söz konusu olan bu durumu manipüle etme ihtimaline karşı bir önlem almak mümkün hale gelir. Diğer yandan çocuğa karşı tutarsız ve kararsız bir anne ve baba olarak görünmenin önüne geçecektir.
Çocuklar, ebeveynlerin koyduğu sınırları ihlal etmek için birçok farklı yöntem benimsemeyebilir. Bu yöntemleri uygulayarak anne ve babanın net, kararlı duruşlarını bir teste tabi tutar. Ebeveynlerin sahip olduğu net duruş bozulmazsa, çocukların ebeveynlerinin kararlılığını görmüş olurlar ve bu tutumdan emin oldukça onları test etmeyi bırakırlar. Çocuklar, tüm gelişim aşamalarında en doğru davranış biçimini öğrenmeye sürekli olarak devam ederler. Bu öğrenme süreci boyunca çocuklarda istek ve bu isteğe bağlı olarak konulan sınırlar, oluşan itirazlar ve kabuller birbirinden farklı temalarla anne ve babanın karşısına çıkmaya devam edecektir.
Sınırlar; çocukların hem kendilerini hem de yaşadıkları ortamı kavramalarına yardımcı olur. Onlara aslında dünyayı daha rahat ve güvenli şekilde keşfetme imkânı sunar. Olabildiğinde dengeli, açık, tutarlı ve net konulan kurallar; çocuğunuzun kendini güvende hissetme, öz kontrol, sorumluluk alma ve özgürlük gibi kavramları içselleştirmesine sağlar.
Sınır koymak, çocuğa kendini güvende hissettirir ve çocuğun sosyal becerilerini artırır. Bu sayede çocuğun sorumluluk duygusu gelişir ve aile ilişkileri daha iyi hale gelir.
Sınırlar aynı zamanda onaylanan davranış şekillerini de temsil eder. Net ve anlaşılabilir olduğu sürece çocuklar için anlamak ve izlemek çok daha kolay hale gelecektir. Karmaşık ifade edilen mesajlar, çocuğun kendisinden ne istediğini tam olarak anlayamamasına ve bu yüzden kuralı uygulama konusunda zorluk yaşamasına neden olabilir. Örnek vermek gerekirse; sınırların olmadığı ya da tutarsız olduğu için korunmadığı bir anne baba tutumunda, çocuk sürekli olarak talepkar bir yaklaşım benimseyebilir. Talebi katı şekilde karşılanmadığında ise umutsuzluk içerisinde düşerek bir hedef belirlemekten vazgeçebilir.
Çocukların kuralları bilmediği bir dünyaya gözlerini açtığı göz önünde bulundurulduğunda, yeni doğan döneminden başlayarak çocuk etrafında bulunan sınırları gözlemleyebilir ama 2 yaş öncesinde sınır eğitimi vermek çok doğru değildir. 2 yaş öncesinde çocuğun gelişimsel açıdan her türlü ihtiyacının karşılanması gerekir. Ağladığında sakinleştirmek, acıktığından doyurmak, ilgi göstermek ve sevmek, pislendiğinde temizlenmek ihtiyacı vardır. 2 yaşında ise çocuk anneden artık ayrılır ve ''ben'' duygusu güçlenmeye başlar.
Kimliğin oluşması için bu gelişimsel dönem içerisinde sınırlar konulmalıdır. Çocuğun kendini sakinleştirme, isteklerini erteleyebilme, öz bakım becerilerini giderme gibi becerileri yerine getirmesi için sınırlar konmaya başlar.
Çocuğun yaptığı her olumsuz davranışın neden kaynaklandığı araştırılmalıdır. Çünkü her davranışın altında yatan bir ihtiyaç, sorun ve amaç vardır. İlk olarak ihtiyaçlar ve istekler ayrıştırılmalıdır. Sınırlar ihtiyaçlara değil sadece isteklere konabilir. Çocuğu ihtiyaçlarından değil, isteklerinden mahrum bırakmak mümkün olabilir. Aileler ilk defa sınır konduğunda çocuk ilk başta uygulama konusunda direnebilir ya da meydan okuyabilir. Bu durumda anne ve babanın kararlı tutumu ve şefkati çok önemlidir. Anne ve babanın tutumu çocuğu büyütüp daha güçlü hale getirirken, diğer yandan anne ve babasının yetkin bireyler olduğunu da hissettirerek çocuğa güven verecektir.
Yetişkinlere bakıldığında yaşanan sorunlara bakıldığında büyük bir kısmının sınır eğitimi ile alakalı olduğunu anlamak çok da zor değildir. Bu sorunları yaşamamak için ailelerin çocuklara doğru şekilde sınır koyarak kendinin farkında olan, duygularını tanıyan, özgüvenli, başkalarının ve kendi sınırlarının bilincinde olan, sorumluluklarını yerine getiren yetişkin bireyler olmasına rehberlik edecektir.
Sınırlar; çocuğun güç, güven ve özgürlük ihtiyaçlarını karşılama konusunda etkilidir. Sınırların genel hatlarını anne ve baba belirlerken, çocuğun kişilik özellikleri de sınırların şekillendirilmesine yardımcı olur. Aynı zamanda her yaş için bu sınırlar yeniden ayarlanmalıdır. Belirlenen sınırlar içerisinde esnek ama gevşek olmayan, belirli ama tartışılamaz olmayan, tutarlı ama gerektiğinde değişebilen, zorlayan ancak incitmeyen ve örselemeyecek niteliklere sahip olmak zorundadır.
Çizilen sınırların geniş, gevşek ve belirsiz olması; aslında ortada sınır olmaması anlamına da gelir. Bu koşullar içerisinde çocuk neyi, ne zaman, nasıl ve ne için yapacağını ya da yapması gerektiğini bilmediği için, gerçek hayata dair yeni deneyimler elde etme konusunda zorlanır. Aynı şekilde bu sınırların katı, değiştirilemez ve tartışılmaz olduğu ailelerde de bazı sıkıntılar yaşanabilir. Bu gibi ailelerde çocuklara yeni araştırma ve deneme için gereken özgürlük alanı verilmemek ile beraber, öğrenmesi için gereken zeminlerinde önüne geçilir. Çocuklar için uygun olan yaşam becerilerini geliştirebilmeleri ve sorumluluk sahibi olabilmeleri için; dengeli, açık, net ve tutarlı kurallara ihtiyaç duyarlar. Bu dengeli sınırlar, sınama ihtiyacını azaltırken, isyankârlığın önüne geçer ve sorumluluk duygusu kazanma konusunda yardımcı olur.
Günümüzde daha çok çocukerkil aile yapılarının artmasıyla beraber çocuğun merkeze alındığı ve isteklerinin bir ihtiyaç gibi görüldüğü, karşılandığı sınırsız bir tutum sergilediği görülür. Birçok aile bu noktada çocuğa sınır koymayarak onun için en iyisini yaptığı düşünür. Sınırları göz ardı eden aileler, kısa süre içerisinde çözüme ulaşmak için kendi çocukluğunda istekleri bastırıldığı ve aynı durumu çocuklarına yaşatmamak için sınır koyma konusunda zorluk çekerler. Hâlbuki sınırları olan bir dünya içerisinde sınırsız bir çocuk yetiştirmek, ilk olarak çocuğun kendisine zarar verir. Bu yüzden en kötü sınır koyma şekli bile sınırsız bir çocuk yetiştirmekten çok daha iyidir.
Meryem Yerli; özel eğitim konusunda kalite ve güvenin tek adresidir. Sizde çocuğunuzun gelişim sürecinde ona bir iyilik yapmak ve çözemediğiniz sorunları aşmak istediğinizde Meryem Yerli kalitesini deneyimleyebilirsiniz.
