Çocuklarda uyum ve davranış problemleri; çocukların değişen hayat şartlarına ve ortama uyum sağlamakta zorlanması sonucunda ortaya çıkan bütün sorunları kapsar. Her çocuğun kişiliği birbirinden çok farklı olduğundan, değişimlere karşı gösterdiği uyum süreci de doğal olarak birbirinden farklıdır. Bazı çocuklar yaşanan büyük değişimlere bile çok hızlı şekilde adapte olurken, bazı çocuklar ise küçük değişimlere bile uyum sağlamak konusunda çok ciddi sorunlar yaşayabilir.
Çocuklar her yeni gelişim sürecine geçtiklerinde bazı yeni beceriler kazanmakla beraber, aynı zamanda farklı davranışlar da geliştirir. Bu davranışların normal mi anormal mi olduğunu ayırt etmek son derece önemlidir. Uyum kavramı; genel olarak ''kişinin hem kendisi, hem de çevresinde bulunan kişilerle iyi ilişkiler kurabilmesi ve bu ilişkileri sürdürebilme derecesi'' olarak ifade edilebilir. Çocukların gelişim sürecinde hem kendisinde ortaya çıkan değişikliklere uygun davranış ve tutumlar göstermesi, hem de çevresindeki diğer insanlarla ilişkisini doğru şekilde uzlaştırabilmesi çok önemlidir. Aslında bu çok önemli bir denge durumu olarak nitelendirilebilir. Bu dengenin oluşmadığı durumlarda ise doğal olarak bazı davranış problemleri ortaya çıkar.
Uyum sorunları çerçevesinde genel olarak kişinin gelişim dönemi ve o dönemin özellikleri mutlaka dikkate alınmalıdır. Ayrıca çocuklarda uyum ve davranış problemlerinin sıklığı ve şiddeti de dikkat edilmesi gereken önemli konular arasında yer alır.
Uyum ve davranış bozuklukları; çocuğun içerisinde bulunduğu çevresindeki ilişkilerinde ve diğerleri tarafından kabulünden zorlukların yaşanmasına neden olur. Hangi yaş aralığında olursa olsun uyum ve davranışa yönelik bozukluklar çocuk ve aile açısından son derece zorlayıcıdır. Çocuğun uyum sağlama konusunda zorlandığı ya da davranış bozuklukları gösterdiğini fark etmek her zaman çok kolay değildir. Bozukluk olarak görülen şeyler çocuğun gelişimsel olarak henüz kazanmasının erken olduğu beceriler de olabilir. Ailenin bu bozukluğu fark edebilmesi için zihinsel, fiziksel ve duygusal gelişim dönemlerini çok iyi bilmesi gerekir.
Bazı uyum ve davranış problemi zannedilen belirtiler; çocuğun içerisinde bulunduğu gelişim döneminin tipik belirtileri olarak karşınıza çıkabilir. 2 yaş sendromu belirtileri gibi ortaya çıkan bir çocuğun her şeye hayır demesi, inatlaşmaları, tutturması, öfkesi bu yaş dönemine ait olan davranışlardır. Çocuk tuvalet eğitimi alıyorsa, mesane kontrolünü kazanana ve tuvalet kullanmayı öğrenene kadar istemsiz şekilde alt ıslatma davranışı gösterebilir.
Aynı şekilde görülen uyum ve davranış sorunlarının ne sıklıkta görüldüğü de bozukluk diyebilmek açısından önemlidir. Çocuklar kendilerini güvende hissettiği (ev ortamı ya da ailesinin yanı) daha hırçın, huysuz, aşırı davranışlar sergileme eğiliminde olabilir. Bu davranışlar bir nevi enerji boşaltma yöntemi olarak nitelendirilir. Ayrıca çocukların sürekli olarak evde olması, park, bahçe imkânının olmaması huzursuzluğunu tetikleyebilir.
Çocuklarda uyum ve davranış bozukluğu olduğunu söyleyebilmek için dönem ve sıklığı kadar şiddeti de çok önemlidir. Çocukta uyumsuzluğun ve olumsuz davranışların şiddeti arttığında doğal olarak bozukluğa dönüşür. Aynı zamanda olumsuz bir davranışa birbirinden farklı uyum ve davranış sorunları eşlik ettiğinde bozukluktan söz etmek mümkün olabilir. Örnek vermek gerekirse; alt ıslatmaya konuşma bozukluğu, kekemelik, kaçınma, saklanma gibi davranışlar eşlik ediyor olabilir.
Çocukta kaygı, korku ve stres belirtileri çok yoğun şekilde görülebilir. Bu davranışlar eğer çok yoğun ve sürekli ise başka olumsuz davranışlar eşlik ediyorsa, bir döneme ait olan özel belirtiler değilse bozukluktan söz edilebilir.
Çocuklarda uyum problemleri çoğunlukla duygusal ihtiyaçlarının karşılanmaması sonucunda ortaya çıkar. Ebeveynleri tarafından ihmal edilen, sevgi ve güven ihtiyaç karşılanmayan, temel ihtiyaçları görmezden gelinen çocuklarda daha sık görüldüğü söylenebilir. Hatalı ve olumsuz ebeveyn tutumları da uyum ve davranış sorunlarının gelişmesine sebep olur.
Baskıcı ve aşırı otoriter tutumlar kadar aşırı hoşgörülü, ihmalkâr ve aşırı korumacı mükemmeliyetçi tutumlarda görülür anne babanın fiziksel ve duygusal yokluğu, onlarla verimli ve etkili şekilde zaman geçirememek gibi durumlarda çocukların uyumsuz davranışlar sergilemesine neden olur.
Ailede, sosyal hayat içerisinde ya da medyada akranlarından ya da yetişkinlerden görülen şiddet sorunların ortaya çıkmasına neden olur. Şiddetin her türlüsü uyum ve davranış problemlerinin görülmesine yol açar. Sözel, fiziksel ve duygusal şiddet görmek; şiddet içerikli olaylara maruz kalmak ya da tanık olmak çocuk psikolojisini olumsuz etkiler. Ebeveynlerden birinin ya da ailede sevilen birinin vefat etmesi, uzun süreli istirahat gerektiren önemli hastalıklar davranış sorunlarının görülmesine neden olabilir.
Ayrıca yeni bir kardeş, boşanma, yaşam alanında ve düzende ani değişikliklerin yaşanması bozukluğa sebep olur. Şehir, okul, ülke değiştirmek, sık öğretmen ya da bakıcı değiştirmek, afetler, salgınlar gibi toplumu etkileyen olaylar çocuklarda uyum ve davranış problemleri görülmesine neden olur.
Çocuklarda uyum problemlerinin türleri şu şekilde sıralanabilir:
Çocukların uyum ve davranış problemleri, çocukla doğru şekilde iletişim kurulması, gereken bir eğitim ve okulda öğretmenin tutumu sayesinde aşılabilir. Uyum sorunları aslında çoğu anne ve babanın düşündüğü gibi bir şımarıklık değildir. Bu durum aslında psikolojik bir rahatsızlıktır. Çocukları uyum ve davranış sorunu yaşayan anne-babalar çocuklarıyla konuşurken sakin ve anlayışlı olmalıdır. Uyum sağlayamadığı için çocuğa bağırıp kızarak şiddet uygulamaktan kaçınmalıdır. Uyum sorunu yaşayan çocuklar asla başka çocuklarla kıyaslanmamalıdır. Çocuğun yapabileceği şeyler mutlaka izlenmeli ve uyum sağlama konusunda her zaman adım adım ilerleme kaydetmelidir.
Çocuklarda ortaya çıkan davranış ve uyum problemleri; çocukların yaşıtları ile aynı okulda ve sınıfta eğitim almasına engel olabilir. Bu durumlarda ise okulun verdiği rapor ile beraber çocuk özel eğitim kurumlarına yönlendirilebilir. Uyum problemi ile karşı karşıya kalan çocuklar konusunda eğitimli ve uzman olan öğretmenlerden eğitim almak çocuklar için çok daha yararlı olacaktır. Uyum ve davranış problemleri yaşayan çocuklar için günümüzde geliştirilen birçok farklı terapi yöntemi vardır. Bireysel terapi, oyun terapisi gibi faydalı yöntemler çocukta ortaya çıkan uyum ve davranış problemlerinin aşılmasına yardımcı olabilir.
Meryem Yerli, uyum ve davranış problemleri söz konusu olduğunda çocuklar için en kaliteli ve güven odaklı terapi seçeneklerini sunan profesyonel bir kurumdur. Uzun yıllardır özel eğitim sektöründe fark yaratan çalışmalara imza atan Meryem Yerli için öncelikli olan daha sağlıklı çocukları hayata kazandırmak olduğundan, bu çalışma prensibi ile her geçen gün büyümeye ve gelişmeye devam ediyoruz. Sizde Meryem Yerli kalitesini yaşamak ve güven odaklı terapilerden faydalanmak için hemen web sitemizi ziyaret edebilir, alanında uzman ekibimizle irtibat kurabilirsiniz.
