Bir bebek dünyaya geldiğinde duyguları aracılığı ile dünyayı algılamaya ve bilgi edinmeye başlar. Duyular denildiğinde en yaygın olarak bilinen beş duyumuz olan duyma, görme, tatma, koku alma ve dokunma duyularımız akla gelir. Ancak çok daha az bilinen proprioseptif ve vestibüler duyular da vardır. Duyusal İşleme Bozukluğu (SPD) bu duyuların her birini etkileme gücüne sahiptir.
SPD duyu organlarından gelen bilginin sinir sistemi tarafından doğru şekilde algılanarak işlenmemesi durumundan kaynaklanır. Bu noktada SPD'li kişi ya çevresine karşı aşırı derece hassastır ya da yeterince hassas olamaz. Hiper duyarlılık olarak bilinen aşırı duyarlılık durumunda fazla bir duyu yüklemesi gerçekleşir ve çevrede yer alan birçok uyarıcı bu kişilere fazla gelebilir. Hipo duyarlılığı bulunan (az duyarlılık) kişiler ise genel olarak çok daha fazla bir uyarıcı arayışı içindedir. İki tipin de ön plana çıkan başlıca özellikleri şu şekilde sıralanabilir:
Hiper duyarlı olan kişiler:
Hipo duyarlı kişiler ise:
Duyusal İşleme Bozukluğu; beynin duyusal olan bilgileri almakta, işlemekte ve uygu yanıt oluşturma konusunda zorlandığı bir durum olarak karşınıza çıkar. Duyusal işleme bozukluğu, genel olarak duyusal hassasiyet, regülasyon sorunları, motor planlama bozuklukları, dikkat ve davranış bozuklukları gibi sorunlara neden olur.
Bu sorunu yaşayan kişilerde beyne bilgiler sadece duyular aracılığı ile ulaşabilir. Beyne duyular ile uyaranların ulaşması, uyaranların işlenmesi ve uygun olan yanıtın oluşması beynin temel bir çalışma mekanizmasının oluşmasını sağlar. Beyne giden söz konusu uyarılar uygun şekilde algılanmadığı takdirde doğru işlenemez ve uygun yanı oluşturulamaz. Beyne giden uyarılar uygun şekilde algılandığı halde, eğer işleme konusunda bir sorun meydana gelirse yine uygun olan yanıt oluşmaz. Buna ek olarak duyuların alınması ve işlenmesi konusunda zorluk yaşanmazken, oluşturulan yanıtın gerçekleştirilmesi konusunda bir sorun yaşanırsa yine duyusal uyarana karşı alınması gereken o uygun yanıt tamamlanmamış olur. Bahsi geçen tüm bu süreçlerin birinde ya da birkaç tanesinde sorun yaşanması halinde günlük yaşam aktivitelerinin gerçekleştirilmesi konusunda belli başlı sorunların yaşanması kaçınılmaz olur.
Duyusal işleme bozuklukları kendi içerisinde üç gruba ayrılır. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
Duyusal Modülasyon Bozuklukları: Duyusal modülasyon, duyusal olan girdiye verilen cevapların sürekli şekilde değişiklik gösteren günlük hayatın duyusal deneyimlerine uygun bir şekilde ayarlanması amacıyla merkezi sinir sisteminde oluşan bir nörofizyolojik süreç olarak karşınıza çıkar. Duyusal girdiye verilen cevapların düzenlenmesi ve organize edilmesi becerisi olduğu da söylenebilir,
Duyusal Kaynaklı Motor Bozukluklar: Hareketlerin gerçekleştirilmesi için eklemlerden, kaslardan ve kemiklerden kaynaklanan bir problem olmadığı halde duyusal işlemenin yapılmamasından kaynaklanan bir motor sorunu yaşanabilir. Duyu temelli olan motor sorunları, duyusal kaçınmadan kaynaklı merdiven inememe, kıyafet giyme sırasında planlama ve sıralama yapamadığı için giyinememe, yazı yazma gibi motor becerilerinden sorun yaşanmasına sebep olabilir,
Duyusal Ayırt Etme Bozuklukları: Birçok farklı duyu sisteminden gelen duyular ayrıt edilerek uygun olan beyin bölgesinde işlenir. Duyusal ayırt etme bozukluğu, alınan bu duyusal bilgilerin ayırt edilmesinde ve yorumlanmasına zorluk yaşanmasına neden olur. Duyusal ayırt etme, alınan her türlü duyusal bilgiyi yorumlayabilme becerisi olarak nitelendirilir. Duyusal ayırt etme bozukluğu yaşayan çocuklarda, pantolon düğmesini bakmadan ilikleme, topu atmak için ya da evcil hayvan severken nasıl bir kuvvet uygulaması gerektiğini belirlemek, çantasının içinden aradığı nesneyi bulmak, çok alçak ya da yüksek sesle konuşmak, bazı sesleri kaçırmak ya da ihmal etmek, verilen yönergeleri kısa süre içerisinde yerine getirmek, görsel açıdan zengin olan bir resimdeki sembolleri ayırt etmek, mesane doluluğunu tanımlamak, açlık ve tokluk durumunu tanımlamak gibi bazı önemli becerilerde sorun yaşanma ihtimali çok yüksektir.
Duyusal İşleme Bozukluğu bulunan çocuklar zaman zaman ciddi boyutlara ulaşabilen birçok farklı zorlukla mücadele etmek zorunda kalabilirler. Hiper duyarlı olan çocuklar çevre tarafından mızmız olarak kabul edilirken, hipo duyarlı olan çocuklar ise duygusuz ya da empati duygusundan yoksun olarak görülebilir. Dikkat Eksikliği ve hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) ve bazı otizm spektrum bozukluğu ile benzer belirtilere sahip olmasından kaynaklı, SDP'li çocukların bu durumu yanlış teşhis edilip yanlış tedavi edilme riski ile karşı karşıya kalabilir. SPD'li çocuklara sosyal etkileşimden uzak durma, farklı fobiler ve sürekli devam eden uyku bozuklukları görülebileceği gibi; tedavi edilmediği takdirde Duyusal İşleme Bozukluğu depresyon ve anksteye durumlarına da sebep olabilir.
Duyusal İşleme Bozukluğunun neden kaynaklandığı günümüzde çok fazla araştırılan bir konudur. Henüz tam olarak neden kaynaklandığı bilinmemekle beraber, alanında uzman kişiler bu durumun genetik faktörlerden kaynaklanabileceğini düşünmektedir. Aynı zamanda dikkat eksikliği, otizm, disleksi ve hiperaktivite gibi tanısı bulunan çocuklarda duyusal işleme bozukluğu sık olarak karşılaşılan bir durumdur. Ancak eşlik eden herhangi bir hastalık tanısı olmasa bile, duyusal işleme bozukluğu bazı bireylerde görülebilir.
SPD'li çocukların kendine has sorunları ve becerileri vardır. Alanında bir uzman tarafından yapılacak ayrıntılı bir değerlendirmenin sonrasında çocuk bir terapiste görüşme yapmaya başlayabilir. Söz konusu olan bu terapinin amacı çocuğa yaşadığı durumlarla ilgili baş etme ve rahatlama yöntemlerinin yanı sıra, aşırı tepkileri ve stresi tetikleyen farklı unsurları tespit ederek bu unsurlardan kaçınmayı öğretmektir. Bu noktada belli bir süre sonra çocuğun bu duyularını eğitmek amacıyla farklı yöntemlerin kullanıldığı ergoterapi gibi seçeneklere başvurulabilir.
Eğer çocukta depresyon ya da anksiyete gibi Duyusal İşleme Bozukluğundan kaynaklanan farklı sorunlar varsa, bu konuda doktor farklı ek tedaviler önerebilir. Zaman içerisine çocuğunuz yeni zorluklarla karşı karşıya kalabilir ve bu zorluklar da yine bir terapist ya da doktor ile görüşme yapmayı gerektirebilir. Bu aşamada uygulanan terapilerin asıl hedefi hem yetişkinlere hem de çocuklara Duyusal İşleme Bozukluğu ile tek başına nasıl mücadele etmesi gerektiğini öğreten yöntemler kazandırmaktır.
Bu noktada tercih edilen özel eğitim kurumunun kaliteli olması ve ihtiyacınız olan tedavi/terapi yöntemlerine erişmenizi sağlaması da çok önemlidir. Meryem Yerli; söz konusu başta Duyusal İşleme Bozukluğu olmakla beraber birçok farklı sorunla mücadele etme yolculuğunda güvenilir, kaliteli ve yerinde terapi seçenekleri ile her bakımdan beklentileri karşılayan bir kurumdur. Uzun süredir özel eğitim kurumu olarak sektör içerisinde varlığını gösteren Meryem Yerli, alanında uzman ekibi ve hastalara sağladığı güven ortamı ile sürekli olarak büyümeye devam eder. Bu noktada Meryem Yerli kalitesini deneyimlemek için kurumumuzun web sitesini ziyaret etmek ve iletişim numaralarımızı kullanarak alanında uzman kadromuza ulaşmak yeterlidir. Meryem Yerli; kalite ve güven odaklı hizmetin tek adresi olarak fark yaratmaya devam ediyor.
