Otizmli Çocuklarda Tuvalet Eğitimi

Otizmli çocuklarda tuvalet eğitimi, alışma dönemi oldukça zorlu geçen bir süreç olarak karşınıza çıkar. Çocuklarda tuvalet eğitimi ne kadar önemliyse, otizmli çocuk çok farklı gelişimsel süreçlerden geçtiği için daha özen gösterilmesi gereken bir konudur. Özel eğitimcilerin en önemli hedeflerinden biri, çocukların başka birine bağımlı olmadan kendi hayatlarına devam edebilecekleri olmazsa olmaz becerileri onlara kazandırmaktır. Bu beceriler arasında en önemlisi ise tuvalet eğitimi olarak göze çarpar. Tuvalet eğitimi, çocukların sosyal hayatında gösterdikleri gelişmeler açısından çok önemli bir adımdır. Her çocuğun tuvalet eğitimine hazır olma yaşı ve dönemi birbirinden çok farklıdır.

Otizm spektrum (OSB) çocuklar ve bu çocukların aileleri için tuvalete alışma dönemi oldukça zorlu bir süreçtir. Uzun sürebilen alışma dönemi, çok zorlu geçebildiğinden buna hazır olmak hem çocuk için hem de ailesi için oldukça önemlidir. Çocuğun kendi öz bakım becerisini ona kazandırmak için çok fazla enerji harcamak gerekebilir. Her otizmli çocuğun birbirinden farklı gelişim gösterdiğini bilmekte fayda vardır. Dolayısıyla her otizmli çocuğun aynı yaklaşımla tuvalet eğitimi kazanması mümkün değildir. İlk etapta bunu fark etmek ve beklentileri düşürmek, sağlıklı bir bilinç oluşturmak açısından uygun olacaktır. Bu anlamda ailenin dikkatli bir gözlemci olması, çocuğunun daha kolay ve zor yönlerini tanıyarak harekete geçmesi zorlu sürecin daha kolay atlatılmasına katkı sağlar.

Otizmli çocuklar hakkında tuvalet eğitimine başlarken merak edilen en önemli sorular şu şekilde sıralanabilir:

• Tuvalet eğitimine başlamadan önce ve eğitim sırasında nelere dikkat edilmesi gerekir?
• Otizmli çocuklarda tuvalet eğitimi süreci ne zaman başlamalıdır?
• Çocuğun kişisel gelişim özelliği göz önünde bulundurulduğunda, hangi yöntemi uygulamak daha sağlıklı olacaktır?

Otizmli çocuklar için en doğru yaş aralığı 3 yaş civarı olarak kabul edilse bile, tipik bir gelişim göstermeyen otizmli çocuklar 3 yaşında hala bu süreç için tam anlamıyla hazır olmayabilir. Bu nedenle çocuk için bireysel farklılıklar, gelişimsel özellikler dikkat alınmalı ve buna göre zamanı planlamak gerekir. Örnek vermek gerekirse, otizmli bir çocuk 4 yaşına geldiği için, tuvalet eğitimine artık tam manasıyla hazırdır demek doğru değildir. Eğer çocuğun gelişim seviyesi 4 yaş değilse, tuvalet eğitiminde dediklerinizi anlayabilecek bir bilişsel seviyede değilse bu hazır olmadığı anlamına gelir. Hazır olmayan bir çocuğa tuvalet eğitimi vermeye çalışmak, hem eğitim veren kişiyi hem de çocuğu olumsuz anlamda etkiler. Aksi halde uzun vadeli, geri dönüşü çok zor duygusal sorunlar yaratabilir ve bu durum aileye olumsuz davranışsal bir sorun olarak geri dönebilir.

Otizmli çocuklarda tuvalet eğitimine başladıktan sonra, çocuğun tuvalette zaman geçirmek ve tuvaletle alakalı bir karakter yaratılması doğru bir adım olabilir. Bu durum bile çocuk için bir geçiştir ve ön hazırlık anlamına gelir. Çocuğa suyla oynamak için fırsat vererek ona bu ortamı hazırlamak ve korkulacak bir durum olmadığını göstermek ve güven duygusunu kazanmasına yardımcı olur. Ancak henüz kas kontrolünü sağlayamayan, tuvaletini tuvalete yapması gerektiğini kavramakta zorluk çeken bir çocuğa uzun süre baskı yapmak doğru değildir. Otizmli çocuk dışkısını tuvalete bırakmak gerektiğini henüz bilmekte güçlük çekebilir. Bir çocuk için ısrar etmenin yanlış olduğu, zorlama yapıldığında ters tepebilir olan en önemli şeylerden birinin de tuvalet eğitimi olduğu bilinmelidir.

Otizmli Çocuklara Tuvalet Eğitimi Nasıl Verilmelidir?

Tuvalet eğitiminde otizmli çocuklar iki grup altında değerlendirilir.

1. Tuvaletinin geldiğini söylemeyip bu nedenden dolayı altına yapan çocuklar. (bu çocuklar tuvalete götürüldüğünde itiraz etmeden sorunsuz bir şekilde tuvaletini yapar)
2. Çok zor olan bir gruptur. Çişini ve kakasını tuvalete inatla yapmak istemeyen bu çocuklar için tuvalet eğitim yöntemlerine bir takım uyarlamalara ve düzenlemelere gerek duyulan gruptur.

Çocuk birinci grupta yer alıyor ancak henüz konuşmuyorsa, resimlerden faydalanmak son derece doğru bir hareket olacaktır. Bu çocuk için evde ya da okulda bir pano hazırlanmalı ve panoya çişi ve kakayı çağrıştıran resimler hazırlanmalıdır. Çocukla birlikte her tuvalete gidildiğinde bu resmi aldırıp ona çişim var gibi repliklerle hatırlatmalar yapmak, onun yerine bu gibi şarkılar söylemek işe yarayacaktır. Bu sayede zaman içerisinde tuvaleti her geldiğinde resmi onun almasını sağlamak ve kendi tuvalet ihtiyacını size bildirmesini sağlamak mümkün hale gelebilir.

Otizmli çocuk eğer konuşabiliyorsa, aynı şekilde resmi kullanıp çişim var gibi replikleri ona söyletmek gerekir. Bu şekilde tuvalete götürmek daha kolay olacaktır. Çocuk zaman içerisinde bu sisteme alışarak çişi geldiğinde kendisi çişim var diyerek haber verecektir.

İkinci grupta yer alan çocuk içinde yukarıdaki yöntemler aynı şekilde geçerli olsa bile, bazı düzenlemeler yapmak bu konuda daha etkili sonuç için gereklidir. İlk olarak çocuğun neden tuvaletini yapmak istemediğini tespit etmek gerekir. Çocuk çişinin klozete giderek yok olmasını mi istemiyor? Klozete oturduğunda ayakları havada mı kalıyor? Sifon sesinden rahatsız mı oluyor? Oturduğu oturak rahatsız edici derecede soğuk olabilir mi? Tuvalet ortam ürkütücü mü? Tuvaletini beze yapma alışkanlığını bırakmak istemiyor olabilir mi? Tuvaletin içerisinde düşmekten mi korkuyor?

Tüm bu sorulara tek tek cevap bulduktan sonra, çocuk için bazı düzenlemeler yapmak gerekir. Bunun için öncelikle çok iyi bir gözlemci olmak ve çocuğun neden olumsuz bir tutum sergilediğini çözmek gerekir. Çocukların her davranışının mutlaka bir sebebi vardır. Doğru bir gözlem ve yorumlamayla sorunu tespit etmek mümkündür.

Otizmli çocuklar için tuvalet eğitimine başlamadan önce:

• Eğitime başladıktan sonra bezi tamamen hayatınızdan çıkarmak ve bir daha bez bağlamamak,
• Belli bir süre zaman harcamak ve sabırlı olmak gerektiğini kabul etmek,
• Ödül sistemi geliştirmek ve her başarı kaydeden gelişmeyi bir ödülle taçlandırmak,
• Kolay çıkarılabilir olan kıyafetler kullanmak,
• Sıvı miktarını azaltarak daha az tuvaletin gelmesini sağlamak son derece önemlidir.

Otizmli çocuklarda tuvalet eğitimi kazandırma konusunda zorluk çıkaran bazı durumlar:

• Plan kurma becerisinin zayıf olması,
• Etrafındaki insanları memnun etme isteğinin olmaması ve büyüme arzusu içerisinde olmaması,
• Kendisinden beklenen davranışları anlama ve taklit etme becerisinde zayıflık yaşaması,
• Rutinin bozulmasından çekinme ve değişikliklere karşı direnç göstermek,
• Duygusal bazı uyaranlara karşı gösterilen aşırı tepkiler ve korku hissetmesidir.

Otizmli çocuğun tuvalet eğitimine hazır olduğuna dair bazı işaretler ise şu şekilde sıralanabilir:

• Sizi taklit yeteneği gelişmiş mi?
• Kendi başına oturup yürüyebiliyor mu?
• 2 yaşını artık geçti mi?
• Önceden tuvaletinin geldiğini fark edip size bunu bir şekilde belli ediyor mu?
• Kendi başına pantolonunu indirip kaldırma yeteneği gelişmiş mi?
• Söylenen kelimeleri anlayarak basit kelimeleri anlaşılabilir bir şekilde söyleyebiliyor mu?
• Kakasını ve çişini 2-3 saatlik rutinlerde yapmaya başladı mı?
• Geceden sabaha kadar 5-6 saat süreyle kuru kalıyor mu?

Bu belirtileri gösteren çocuk tuvalet eğitimi için hazır olabilir. Ancak çocuk tuvalete oturtmak istediğinizde onu hala zorlamanız gerekiyorsa tuvalet eğitimi için hala hazır değil demektir.

Özel Eğitimde Yuva Sıcaklığı Meryem Yerli’de

Bir özel eğitimcinin en temel görevi özel çocukları sosyal yaşama kazandırmak ve onların özgüvenlerini geliştirmeyi sağlayan en önemli adımları atarak onlara hayat boyu fayda sağlayacak bir katkıda bulunmaktır. Bu yüzden özel ihtiyacı olan çocukların gelecek yaşamında daha başarılı, sağlıklı ve faydalı bireyler olmasını sağlamak nitelikli bir özel eğitim merkeziyle mümkün hale gelir.

Bu anlamda özel eğitim konusunda bir öncü haline gelen Meryem Yerli üst düzey kalite standartlarında hizmet anlayışını bulabileceğiniz son derece profesyonel bir merkezdir. Bünyesinde çalışan tüm personellerin temel görevi çocuklara yuva sıcaklığı sunarken onlara huzur ve sevgi ortamı oluşturmak ve gelişimlerine bu şekilde katkı sağlamaktır. Sizde çocuğunuza bir iyilik yapmak ve ‘’çocuklar geleceğimizdir’’ prensibiyle gelişmeye ve büyümeye devam eden Meryem Yerli güvencesini deneyimlemek için web sitemizde yer alan iletişim numaralarını kullanarak hemen bize ulaşabilirsiniz. Sevgi dilini en güzel konuşan özel eğitim merkezi olarak Meryem Yerli çocuklarınıza iyi gelmeye devam ediyor.